Toespraak burgemeester 4 mei herdenking

Vanmiddag heeft burgemeester Harm-Jan van Schaik een toespraak gehouden tijdens de herdenkingsplechtigheid op begraafplaats Oostergaarde. Bijgaand de tekst van deze toespraak.

Toespraak 4 mei herdenking 2020

‘Verhalen om nooit te vergeten'

Beste dames en heren, jongens en meisjes,
Vandaag herdenken wij allen die zich hebben ingezet voor onze vrijheid.
Mensen die zijn gevallen tijdens de Tweede Wereldoorlog.
En mensen die zich opofferden in oorlogssituaties en bij vredesoperaties.

Het is belangrijk dat wij hun namen blijven herinneren en hun gezichten blijven zien.
Zij zijn méér dan namen en gezichten.
Ieder van hen draagt een verhaal.
Een verhaal om door te geven. Zodat wij blijven herinneren en gedenken.
Het zijn verhalen van moed en angst............... van eenzaamheid en verbondenheid.
En van geliefden die achterbleven. Ouders, echtgenoten en kinderen.
De oorlog sloeg diepe gaten in de levens van miljoenen Nederlanders.
Zij vierden op 5 mei 1945 de bevrijding met tranen in hun ogen en verdriet in hun hart, maar ook met hoop op een nieuwe toekomst.

Wij staan hier vanavond met weinigen. Net zoals er vanavond geen publiek aanwezig is bij
de Nationale Herdenking op De Dam. Wij staan hier namens u als inwoners. Namens u hielden wij, uit respect, een stille omgang langs de graven van de gevallenen.

In meerdere opzichten is dit een bijzondere herdenking.
75 jaar geleden bevrijdden Canadese troepen Harderwijk en Hierden.
Dankzij anderen mogen wij nu in vrijheid leven. Dit jaar precies 75 jaar.
Dat hadden wij dit jaar extra uitbundig willen vieren.
Er was een feestelijk programma, georganiseerd door inwoners en organisaties.
In plaats daarvan zijn wij nu zelf beknot in onze vrijheid.
Wij voelen ons onvrij, omdat wij niet kunnen gaan en staan waar wij willen.
Natuurlijk, de huidige situatie is niet te vergelijken met die van toen. En toch ...

Onlangs sprak ik - via een beeldscherm - een mevrouw die de 100-jarige leeftijd had bereikt. Het werd een mooi gesprek. Zij vertelde mij: "In de Tweede Wereldoorlog kon ik op bezoek gaan bij wie ik wilde. Nu zit ik gevangen in mijn eigen huis. Maar als ik gewoon binnen blijf, dan komt het waarschijnlijk wel goed. Terwijl ik in de Tweede Wereldoorlog continu het gevoel had dat er iets kon gebeuren."

Wie kun je vertrouwen in tijden van angst en onzekerheid? Op 3 oktober 1944 werden twee Harderwijkers gearresteerd in het Ronde Huis in Nunspeet. Jan Kuikhoven, 21 jaar, en Louis de Pauw, 24 jaar en vader van twee jonge kinderen. Beiden toonden moed en kwamen in verzet tegen de bezetter. Louis had samen met de geallieerden tegen de Duitsers gevochten. Ook Jan was actief in het verzet. Zij werden verraden door een NSB'er............... een Nederlander die niet te vertrouwen bleek. Enkele dagen later, op 7 oktober 1944, werden Jan en Louis in Apeldoorn doodgeschoten door de Duitsers. Zij lieten hun geliefden achter. Jan en Louis rusten hier op begraafplaats Oostergaarde.

Vandaag ligt er een rode roos op de graven van hen die vielen. We staan stil bij 77 gevallenen in de Tweede Wereldoorlog en andere oorlogssituaties. Wij gedenken hun namen en gezichten en hun verhalen. Waaronder de verhalen van de 21 Joodse Harderwijkers die niet terugkeerden. Op maandag 27 januari ging de documentaire ‘Joodse Harderwijkers' in première, precies 75 jaar na de bevrijding van concentratiekamp Auschwitz. Een indrukwekkende film van Anton Daniëls en Evert Blijsie over de levens van vijf Joodse families in Harderwijk. Wie waren zij? Wat deden zij? Hun verhalen kregen context. Het zijn verhalen van mensen zoals u, jij en ik. Persoonlijkheden met een leven hier in de stad en met anderen die van hen hielden.

Een crisis verwart ons, ook nu. Wij zijn stilgezet. Er zijn gevoelens van angst en onzekerheid..........
Er is eenzaamheid en verdriet om het verlies van een dierbare. Het virus slaat diepe gaten in de levens van mensen. Bovenal is er het besef dat wij elkaar nodig hebben. Het zet ons stil bij vragen zoals: Wat betekenen andere mensen voor mij?........ En wat beteken ik voor hen?

Moedige mensen staan op. In de zorg, bij bedrijven, in kerken, in de wijken. Overal ontstaan bijzondere initiatieven van medemenselijkheid en omzien naar elkaar. Kerken en koks die samen maaltijden bereiden voor kwetsbare en eenzame mensen in onze samenleving. Mensen die zingen voor de bewoners van onze verzorgingshuizen. Applaus voor onze zorgverleners van onder andere Careander, Zorggroep Noordwest-Veluwe en St. Jansdal. Dat biedt troost, vertrouwen en hoop op de toekomst. Diezelfde hoop die mensen in de Tweede Wereldoorlog op de been hield. Hoop geeft mensen het lef om op te staan tegen onrecht............ Hoop geeft hen de kracht om zichzelf weg te cijferen voor anderen.

Troost, vertrouwen en hoop. Het zit allemaal in het lied ‘Blijf bij mij Heer', dat jaarlijks wordt gezongen bij de 4 mei-herdenking. In de Tweede Wereldoorlog was dit een belangrijk lied dat mensen de kracht gaf om door te gaan en moed te houden. Daarmee is dit lied weer heel actueel. Juist op deze dag in 2020, waarop we gedenken én stilstaan bij wat ons in deze tijd bezighoudt.
We mogen ook dankbaar zijn. Dankbaar voor de overlevenden. Zo draag ik met trots het zinken naamplaatje van mijn opa die vocht in de Slag om de Grebbeberg. Het plaatje is heel, want hij overleefde deze strijd en dook daarna onder,..... hier vlakbij op de Veluwe. We zijn dankbaar dat we hem mochten houden. Tegelijkertijd besef ik dat vele anderen het niet overleefden.

Het waren anderen die streden voor onze vrijheid.
Velen gaven zelfs hun leven.
Daarom mogen wij hun levensverhalen nooit vergeten.
En moeten we onze vrijheid koesteren en beschermen.
Elke dag opnieuw.

Houd moed, heb lief, wees gezegend.

Dank u wel

Burgemeester Harm-Jan van Schaik